राजतन्त्रलाई जसरी लोकतन्त्रको बाढीले बगाएर लग्यो त्यसरी नै अबको आन्दोलनले यी पार्टीहरूलाई बगाएर लानेछ । मधेशी जनतालाई मार्ने ती शासकहरूको विरूद्धमा जनताहरू जानेछन् र हाम्रो पार्टीको पक्षमा आउँछन् भन्ने मेरो विश्वास छ ।
भारतले धेरै प्रकारका आशाहरू देखाएको छ । जसमध्ये धेरै पुरा भइसकेको छ भने केही सुरू भएर सम्पन्न हुने अवस्थामा छ । यी कुराहरूलाई नै प्रधानमन्त्री देउवाले उठाउने विषयहरू हुन् । यसपाली कुनै नयाँ सन्धि र सम्झौता प्रधानमन्त्री ज्यूलाई नगर्न आग्रह पनि गरेका छन् । त्यसैले विगतका कुराहरूलाई नै मुख्य मानेर नेपाल भारत सम्बन्धलाई थप प्रगाढ बनाउनको लागि दुबै पक्षबाट काम हुने हो ।
राज्यले औपनिवेशिक शासन लादेको ठाउँमा सकेसम्म त्यहाँका मान्छेहरू मरून्, पीडित होस् भन्ने चाहन्छन् । त्यही कुरा मधेशमा भइरहेको छ । यसको रोकथाम गर्ने काम त नेपाल सरकारको हुनुपर्ने हो । दीर्घकालीन रणनीति ल्याउनुपर्ने हो । तर, त्यो कतै पनि देखिदैन ।
संविधान संशोधन प्रस्तावमा मतदान हुने दिनसम्म पनि हामीले पारित हुनुपर्छ नै भनेका थियौं । विधेयक पारित हुनका लागि गरिनु पर्छ भन्ने हाम्रो अडान कामयै थियो । जसमा नेपाली कांग्रेसले पनि धोका दिएको छ । उसका केही सांसद् अनुपस्थित रहे । एमाले त पहिलेदेखि नै मधेशी जनताको विपक्षमा थियो । त्यस्तै, आफैंले ल्याएको प्रस्ताव कमल थापाहरूले पनि अस्वीकार गरेका छन् ।
हाम्रो यहाँ विपद आएको बेला मागी खाने भाडो बनाउने मानसिकताले यी समस्याहरू आएको हो । हामीले विपती र यी संकटहरूको नाममा मागी खाने भाडो बनाउने होइन की यसको सुधार गर्नुपर्छ । यसलाई सरकारले अन्तर्राष्टिय स्तरबाट पनि सहयोग मागेर यसबाट नागरिकहरूलाई कसरी सुरक्षित राख्न सकिन्छ, यी कामहरूलाई अगाडि बढाएर दीर्घकालीन समाधान दिनुपर्ने आवश्यकता रहेको छ ।
बाढीका बेला नदीका ढोका खोल्दा दुवै पक्षले हिसाबकिताब गरेर निष्कर्षमा पुगेर निर्णय गर्छन् । उनीहरूले के गर्दा कमभन्दा कम क्षति हुन्छ भन्ने कुरा संयुक्त रूपमा निर्णय लिन्छन् । यो देशमा बढी र यो देशमा कम क्षतिभन्दा पनि समग्रमा कम क्षतितर्फ ध्यान दिइन्छ । त्यही बमोजिम उनीहरूले गरिरहेका छन् । थाहा नपाउनेहरू यो र त्यो भनिरहेका छन् । वास्तवमा त्यस्तो होइन ।
अध्यक्ष मण्डललाई जतिखेर मन लाग्यो, उतिखेर आफ्नो किसिमले हिंड्ने बाटो बनाइदिएको छ । जुन निरंकुश व्यवस्था हो । यसलाई प्रजातान्त्रिक मान्न सकिँदैन । तर, यो विधान विस्तृत र पूर्ण नभएकोले अहिले राखिएको व्यवस्थालाई हेर्दा लोकतान्त्रिक भन्न सकिँदैन । पछि भने यसमा सुधार हुन सक्छ । यो विधानअनुसार पार्टीका अन्य पदाधिकारीको कामै छैन, जस्तो देखिन्छ ।
अहिले यो विधान निरंकुश देखिए पनि अन्तिम विधान आएपछि मात्र यस विषयमा केही भन्नु उचित हुन्छ । अब जुनसुकै पार्टी एकीकरण हुँदा अथवा विलय हुँदा त्यसको संरचना केही भद्रगोल नै हुन्छ । माओवादीपछि सबभन्दा बढी भद्रगोल संरचना भएको पार्टी अहिले राजपा हो । त्यसकारण अध्यक्ष मण्डलले असीमित अधिकार लिएको देखिन्छ । अलि निरंकुश जस्तो देखिन्छ ।
पब्लिकलाई पोलिटिसिएन्स, प्रेस र पुलिसले कसरी म्यानुृप्लेट गरिरहेको हुन्छ त्यो सबै कुरा संरक्षणमा हामीले एउटा स्टोरी मार्फत देखाउन खोजेका हौँ ।
संरक्षण एउटा उदेश्य लिएको फिल्म हो त्यही भएर यो अरू चलचित्र भन्दा भिन्न लाग्छ मलाई ।
संविधान संशोधन विधेयक पास भएन, मन्त्री परिषदबाट पुरा गर्न सकिने मागहरू पुरा गरेन भने जुन प्रकारले हामीले पहिलो र दोस्रो चरणको निर्वाचनमा भाग लिएनौँ र बहिष्कार गरेका थियौं त्यसरी नै तेस्रो चरणको निर्वाचन पनि बहिष्कार गर्छौं । कुनै पनि हालतमा हामी तेस्रो चरणको चुनावमा भाग लिदैँनौँ । एउटा अर्को कुरा के खुलासा गर्न चाहन्छौँ कि चुनावको मात्रै बहिष्कार गर्दैनौँ हामीले संसदबाट पनि सारा सांसदहरू राजिनामा दिएर आन्दोलनको आँधीबेहरी ल्याउँछौं ।
परिवर्तनकारी शक्ति त माओवादी नै हो । नयाँ शक्ति भनेको कुनै नयाँ शक्ति होइन, नयाँ विचार होइन । नेपालमा मात्र होइन विश्वकै राजनीतिक घटनाक्रम हेर्ने हो भने सबैभन्दा पछिल्लो चरणमा वैज्ञानिक विचारवाद भएको माओवाद नै हो । यो हिसाबले नयाँ विचार भनेको माओवाद नै हो । यसअर्थमा माओवादी रहुन्जेलसम्म माओवादीले माओवादलाई नछोडेसम्म जनताले हामीलाई पत्याइरहन्छ ।
जुन राजनीतिक शक्तिले देशको समस्या समाधान गर्न सक्दैन, अब नयाँ वैकल्पिक शक्ति निर्माण नगरी हुँदैन भन्ने निष्कर्षका साथ माओवादीका एउटा समूह पार्टी छोडेर नयाँशक्ति निर्माण ग¥यो र अहिले आएर फेरि त्यहीं पार्टीमा समाहित हुन्छ भन्ने मलाई लाग्दैन । हरेक राजनीतिक दलहरूभित्र विभिन्न विचारधारा र पृष्ठभूमि बोकेका नेताहरू हुन्छन् । त्यसैले विभिन्न किसिमका चर्चाहरू चल्ने गरेको हुन्छ ।
हामीले कसैसँग मिसिने कुरा गरेका छैनौं । हामी विचार, राजनीति, नीति, सिद्धान्त मिल्नेहरूसँग एकता गर्ने र परिवर्तनकारी शक्तिहरूसँग मोर्चाबन्दी गरेर जाने सोचमा छौं । त्यसकारण फोरमसँग हामीले एकताका कुरा ग¥यौं । हामीबीच धेरै कुरा मिलिसकेका छन् । तर, केही प्राविधिक विषयले एकीकरणको कुरा अड्किएको मात्र हो । तत्काललाई एकीकरण प्रक्रिया स्थगित भएको हो ।
मधेशवादी भएर हुँदैन । मुख्य कुरा मधेशी जनताको अधिकार र विकासका लागि को चिन्तित छन्, त्यो महत्वपूर्ण कुरा छ । कुनै पनि पार्टीमा गएर मधेशका लागि काम गर्न सकिन्छ ।
मुलुकलाई निकास दिनका लागि नै हामीले यो बाटो अपनाएका हौँ । मुलुकलाई बर्बाद भएको हामी देख्न सक्दैनौं । मुलुकलाई हरेक समस्याबाट जोगाउनलाई हामी निरन्तर सडकबाट खबरदारी गर्दै संघर्ष गर्दै अहिलेसम्म अगाडी बढिरहेका छौं ।
मधेशवादी दलहरूले देखाएको असन्तुष्टिलाई राज्यले सम्बोधन गर्नुपर्छ । राज्यले उहाँहरूले उठाएका एजेण्डालाई सम्बोधन गरेर अगाडि बढ्नुपर्छ । मधेशकेन्द्रित दललाई पनि राष्ट्रिय मूलधारमा ल्याएर देश विकासको बाटोमा हिड्नुपर्छ ।
महिलाहरूको आय–आर्जनको स्रोत पत्ता लगाई उनीहरूलाई समक्ष बनाउने काम हाम्रो संस्थाले गर्दै आएको छ । अहिले भक्तपुरमा १ सय जना महिलाहरूलाई हाम्रो संस्थाबाट प्रदान गरिएको तालिम लिएर आफ्नो काममा सक्षम हुनुभएको छ । जसमध्ये ५० जनाले व्यूटिशियन र ५० जनलाई सिलाई कटाई गर्न सक्षम हुनुभएको छ । उनीहरूलाई प्रमाणपत्र दिने तयारी गरिरहेका छौँ । यस्तै प्रकारका तालिमहरू सर्लाहीमा पनि सुरू भइसकेको छ ।
जहाँसम्म मधेश आन्दोलनको कुरा छ, मधेश आन्दोलनका क्रममा टाउको र छातीमा गोली हान्ने काम गरियो, जतिखेर सुशील कोइराला प्रधानमन्त्री थिए । तर, के भयो ? फेरि मधेशी नेताहरूले सुशील कोइराला नै भोट दिन गए । नेपालका नागरिक सबै बराबर छन्, बराबर रहनुपर्छ भन्ने कुरा सबैले बुझ्नुपर्छ । मुख्य लडाईंको बिन्दु यो हो । सुशील कोइरालालाई त्यति मधेशीलाई मार्ने अधिकार कसले दियो ?
निर्वाचनमा भाग लिएर उपेन्द्र यादव नेतृत्वको संघीय समाजवादी फोरम नेपालले बाटो बिराएको छ । फोरमले आफ्नो नैतिकता बिर्सेको कारणले गर्दा नै आज मधेशमा आक्रोश देखिएको छ ।
‘भाई फुटे गवार लुटे’ भन्ने उखानजस्तै कांग्रेस र एमालेलाई फाइदा भएको हो । हामी आन्दोलन गर्ने बेलामा सँगै थियो । तर, जनताको अधिकारसँग जोडिएको स्थानीय निर्वाचनका बेला हाम्रा पार्टीका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र पार्टीप्रति जुन आक्षेप लगाइयो त्यसले गर्दा हामीले अपेक्षा गरेअनुसारका परिणाम प्राप्त गर्न सकेनौं ।
हामीले विकासलाई मूल एजेण्डा बनाएर अघि बढ्नुपर्छ । भारतसँग सहकार्य गर्दै नेपालमा विकासको पथमा अगाडि बढ्नु आवश्यक छ । हामीले भारतबाट कति लाभ लिन सक्छौं, त्यसतर्फ ध्यान दिनुपर्छ । त्यस्तै, धार्मिक पर्यटन क्षेत्रमा पनि हामीले ध्यान दिनुपर्छ । किन भने नेपालका लागि धार्मिक पर्यटनको ठूलो बजार भारत हो । हामीले भारतीय पर्यटकलाई बढीभन्दा बढी नेपाल भित्र्याउन सक्यौं भने पनि नेपालको कायापलट हुनुसक्छ । यसका लागि सरकारले वातावरण बनाइदिनुपर्छ ।
जेठ ७ गते रामा होटलमा गोप्य रूपमा उहाँले प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई भेट्नु भयो । प्रधानमन्त्रीसँग भेटेर निस्कदा सधैँ सन्चारकर्मीसँग साक्षात्कार गर्न लालायित रहने उपेन्द्र यादव सो दिन कुनै प्रतिक्रिया नदिइ जानुभयो । त्यसको भोलीपल्ट उहाँका भनाइहरू एकाएक परिवर्तन भयो । हिजोसम्म चुनाव वहिष्कार गर भनेर जनतालाई प्रशिक्षित गर्ने उहाँ रातारात निर्वाचनको पक्षमा जानुभयो । जनतालाई छाता र रेनकोट ओढेर भएपनि मतदान गर्न जानू भनेर किन भन्नुभयो ?
हामीले यो राज्यबाट अलग हुने कुरा अहिलेसम्म गरेका छौँं । मान्छेहरूले भन्छ तपाईहरू संसद किन छोडनु हुन्न ? हामीले भन्ने गरेका छौं कि हामीले यहि सरकारबाट आफ्नो माग सम्बोधन गराउनु छ, त्यसैले राज्यबाट सम्बन्ध विच्छेद गरेका छैनौँ ।
केही मधेशी दल चुनावमा जानुलाई राज्यले आफ्नो सफलता मानेको छ भने त्यसलाई दुर्भाग्य भन्नुपर्छ । कुनै बेला माओवादीले पनि तत्कालीन सरकारसमक्ष माग प्रस्तुत गरेको थियो । तर, तत्कालीन बेलाको शेरबहादुर नेतृत्वको सरकारले माग पूरा गरेन । त्यसकै परिणाम स्वरूप १० वर्षसम्म जनयुद्ध भयो । त्यसकारण मधेशका मागप्रति राज्य संवेदनशील बनेन भने अर्को द्वन्दको श्रृजना हुन्छ ।
नयाँ संविधानबाट मधेशकेन्द्रित दलले धेरै ठूला उपलब्धि हासिल गरेका छन् । केही कुरामा विमति छन् । छुट्टै दल भइसकेपछि विमत्ति हुनु अचम्मको कुरो होइन । विमत्ति नहुने हो भने हामी सबै एउटै दल भइहाल्थ्यौं नि । हाम्रो विमत्ति छ । किन भने हामी फरक–फरक दल छौं । त्यसकारण कुनै पनि कुरामा फरक दृष्टिकोण हुनु अचम्मको कुरा होइन ।
मधेश अब कुनै एउटा नेताको मुख हेरेर बस्ने होइन । नेता अबको समयमा हराएर जान्छ समाप्त भएर जान्छ तर मधेशको माटोमा यति ठूलो शक्ति छ कि त्यो हजारौँ हजार नेताहरूको जन्म दिन सक्छ । मधेशका जनताहरू छातिमा गोली खान तयार रहेको अवस्थामा एकदुई जना नेता दलाल हुँदैमा मधेश मुद्दा ओझेलमा पर्दैन ।
त्यही फोरम नेपालले भन्थ्यो कि स्थानीय निकाय प्रदेशको मार्फत जानु पर्छ । अहिले भन्छ मुद्दा त हामीले छोडेका छौनौँ तर संविधान कार्यान्वयनका लागि सहयोग गरिरहेका छौँ । संवैधानिक व्यस्थालाई स्वीकार गरिसकेका छन् । यसको परिणाम मधेशमा परेको छ । मधेशीको आत्मबललाई डगमगाएको छ ।
समझदारीको कागजले अनुहार छोपेर अघि बढ्दा राज्यले टेर्छ त ? यस्तो अवस्थामा राज्यले तपाईंको शक्तिलाई कसरी सम्मान दिन्छ ? तपाईंको शक्तिलाई राज्यले कसरी अनुमोदन गर्छ ? अहिले विकराल अवस्था भोग्दैछौं । एकातर्फ राज्यले हाम्रा मागहरूलाई एक–दुई–तीन गरेर अस्वीकार गरिसकेको छ । मधेशकेन्द्रित दलहरू पनि ती मागहरूलाई छाडेर तपसिलका विषयहरूलाई समातेर अघि बढेको देखिन्छ ।
मधेशको मुद्दा सम्बोधन गराउनका लागि स्थानीय निकायमा मधेशका शक्तिहरू बलियो हुनु आवश्यक छ । जसले थप शक्ति प्राप्त गर्छ । जुन शक्तिलाई प्रयोग गरेर मधेशको मुद्दालाई सम्बोधन गराउन सकिन्छ । त्यसकारणले यो लाइन भनेको अहिलेको नेपालको लागि उपयुक्त लाइन हो । यदि चुनावमा नजाने हो भने संसदमा पनि किन बस्ने हो र ? अनि राजपाले आन्दोलनको कुरा पनि गरिरहेको छ, अर्कोतिर सरकार बनाउनेतिर पनि लागिरहेको छ ।
